گنجاندن مواد غذایی جامد در برنامه غذایی نوزاد
کی و چگونه باید غذای جامد و مزه‌های جدید را وارد رژیم غذایی کودک کرد؟
چه زمانی باید غذای جامد را وارد برنامه غذایی نوزاد کرد؟
پزشکان پیشنهاد می‌کنند که بین ۴ تا ۷ ماهگی سن مناسبی است که میتواند مواد غذایی جامد را وارد برنامه غذایی نوزاد کرد. بعضی از کودکان آمادگی دریافت غذای جامد را حتی در اوایل ۳ ماهگی نیز دارند، اما این توصیه نمی‌شود این کار انجام شود. هرچه زودتر شروع به وارد کردن مواد غذایی جامد در رژیم غذایی نوزاد کنیم، بیشتر احتمال دارد که او بعدها مستعد آلرژی غذایی شود.
در ابتدا، مواد غذایی جامد می‌توانند تنها به‌عنوان مکمل منبع اصلی غذایی کودک ــ شیر مادر یا شیر خشک ــ مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین جای نگرانی نیست اگر هنوز به کودک خود غذای جامد نداده‌اید یا اینکه او به اندازه‌ای که دوست دارید، غذای جامد نمی‌خورد.
مشخص کردن اینکه آیا کودکتان آمادگی دریافت مواد غذایی جامد را دارد یا خیر، مهم است. در ادامه نشانه‌‌هایی مبنی‌بر آمادگی کودکتان ارائه شده است:
- رفلکس رانشی زبان کودک کاهش پیدا کرده یا از بین رفته است. این رفلکس طبیعی، که مانع از خفگی کودک در نتیجه ورود اشیا خارجی به دهان او می‌شود، همچنین باعث می‌شود که کودکان بتوانند غذا را از دهان خود بیرون بیاورند.
- کودک میتواند سر خود را بر روی بدن نگه دارد. حتی اگر کودک شما نمی‌تواند به درستی خودش بر روی زمین بنشیند، باید توانایی نگه داشتن سر را بر روی بدنش داشته باشد تا بتوان به او مواد غذایی جامد داد.
- به‌نظر برسد که کودک تمایل به خوردن غذای جامد دارد. اگر او به غذایی که شما می‌خورید نگاه می‌کند، می‌خواهد غذای شما را با دست بگیرد، یا وقتی بوی غذای جدیدی به مشامش می‌رسد، لب‌هایش را می‌لیسد، احتمالاً به دنبال تنوع غذایی است که با مواد غذایی جامد شروع می‌شود.
اگر در خانواده خود سابقه آلرژی به موادغذایی دارید، احتمال اینکه کودکتان نیز به آلرژی مبتلا شود، زیاد است. در این‌گونه موارد، بهتر است تا ۶ یا ۷ ماهگی او صبر کنید و پس از این زمان به او غذای جامد بدهید. اینکه به دستگاه گوارش کودک اجازه بدهید که به خوبی رشد کند، احتمال بروز آلرژی غذایی را در وی کاهش می‌دهد. اگر کودک شما قبل از موعد مقرر به‌دنیا آمده باشد، بهتر است که کمی بیش از حد معمول برای غذای جامد دادن به او صبر کنید. کودکانی که زودتر از موعد مقرر به‌دنیا آمده‌اند، اغلب به زمان بیشتری برای کسب مهارت کافی در انجام الگوی مکیدن ـ قورت دادن ـ تنفس کردن که در خوردن غذای جامد ضروری است، نیاز دارند.
اولین تغذیه
از آنجایی‌که کودک هنوز از شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می‌کند، غذای جامد برای اکنون، اضافی به‌شمار می‌رود. پس شروع تغذیه از غذای جامد را همراه با تفریح و آرامش انجام دهید. بالاخره زمان آن رسیده است که کودک خود را با لذت غذاهای جامد آشنا کنید ــ لذتی که در طول باقیمانده عمرش از آن بهره خواهد برد.
بهتر است که غذای جامد را با برنج شروع کنید. در ادامه شما را با چگونگی این کار آشنا می‌کنیم:
- کودک خود را بر روی صندلی نوزاد یا یک صندلی بلند بنشانید و برایش پیش‌بند بندید. اگر به‌نظر می‌رسد که از تجربه این شرایط اندکی ترسیده است، می‌توانید او را بر روی پاهای خود بنشانید.
- چیزی به او بدهید که در دستش نگه دارد، مثل قاشق کودک یا یک تکه نان نرم. با این کار حواس کودک را پرت کرده و می‌توانید یک قاشق پر از غذا به دهانش بگذارید.
- حدود یک چهارم قاشق بچه (یا یک قاشق چای‌خوری کوچک اگر قاشق بچه به‌نظر خیلی بزرگ می‌آید) را از برنج پر کنید و آن را نزدیک دهانش ببرید. به او فرصت بدهید تا غذا را بو کرده و آن را بچشد. اگر از مزه یا بوی غذا خوشش نیامد، نگران نباشید. اندکی صبر کنید و سپس مجدداً قاشق را به دهانش نزدیک کنید. این انتظار را داشته باشید که بیشتر غذا بر روی پیش‌بند کودک بریزد یا اطراف دهانش مالیده شود. وقتی این اتفاق افتاد فراموش نکنید که حتماً از او عکس بگیرید! J
- در پایان این مراسم حتماً به کودکتان شیر خشک بدهید یا از شیر خودتان او را تغذیه کنید تا گرسنه نماند. مغلوب این نشوید که غذایش را داخل شیشه ریخته و به او بدهید. کودک باید متوجه این قضیه شود که غذا را باید نشسته و با استفاده از یک قاشق بخورد. این تجربه اولیه در پایه‌ریزی عادات غذایی خوب به کودک کمک می‌کند.
اگر موقع غذا دادن به کودک، رویش را برگرداند و شروع به گریه کردن کند، او را مجبور به غذا خوردن نکنید. آنچه اهمیت بیشتری دارد این است که هر دوی شما از این تجربه جدید لذت ببرید. برای مدت یک یا دو هفته دوباره از شیشه استفاده کنید و سپس مجدداً سعی کنید با قاشق به کودک غذا بدهید.
تغذیه‌های بعدی
اگر اولین تجربه غذا دادن به کودک با موفقیت همراه بود، برای چند روز آتی نیز روزی یک بار به همین روش به او غذا بدهید. در هر بار غذا دادن به او می‌توانید مقدار غذا را افزایش دهید.
حالا که شما یک غذای جدید را به کودکتان معرفی کرده‌اید، باید حواستان به آلرژی غذایی جمع باشد. علائمی که نشان می‌دهند کودک به مواد نشاسته‌ای مانند برنج آلرژی دارد، عبارتند از:
- نفخ معده
- افزایش گاز
- کهیر در اطراف دهان یا مقعد،
- اسهال
- آبریزش از بینی یا چشم
- دل پیچده غیر معمول
اگر کودک بعد از سه تا چهار روز به‌نظر سرحال آمد، می‌توانید از یک غذای دیگر مانند جو دو سر یا غلات استفاده کنید. در مراحل بعدی می‌توانید از سبزیجات، میوه، و گوشت، به ترتیب ذکر شده، استفاده کنید.
همیشه چند روز پس از تغذیه کودک با غذاهای جدید صبر کنید تا مشخص شود که آیا کودک به آن مواد آلرژی داشته است یا خیر. اگر شک داشتید که کودکتان دچار آلرژی شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
باید‌ها و نباید‌های غذایی
اینکه تصمیم بگیرید به کودکتان غذای خانگی بدهید یا از غذاهای آماده استفاده کنید، دستور‌العمل‌هایی کلی وجود دارند که باید از آنها پیروی کنید:
غذاهای آماده
- تا زمانی که مطمئن نشدید که کودک می‌توان تمام غذای خود را تمام کند، مستقیماً از ظرف یا شیشه غذا، به او غذا ندهید. باکتری‌ها می‌توانند از دهان کودک خود را به باقیمانده غذا برسانند و آن را آلوده کنند.
- پس از اینکه قوطی غذای کودک را باز کردید، حواستان باشد که پس از یک یا دو روز آن را دور بریزید.
غذاهای خانگی
- به‌جای سرخ کردن یا جوشاندن غذا بهتر است از بخارپز کردن، پختن و یا مایکروویو کردن آن استفاده کرد. به کمک این روش‌ها می‌توان مواد مغذی بیشتری را در غذا نگه داشت.
- از چغندر، شلغم، هویج، خربزه و اسفناج استفاده نکنید. در بخش‌هایی از کشور، این سبزیجات ممکن است حاوی مقدار زیادی نیترات باشند و باعث کم‌خونی شوند.
- تا زمانی که کودک یک ساله نشده به او سفیده تخم‌مرغ، شیر گاو، یا عسل ندهید.
- از دادن مرکبات مانند پرتغال و لیمو به کودکتان خودداری کنید. این دسته از میوه‌ها دارای اسید زیادی هستند و ممکن است منجر به بثورات دردناکی در کودک شوند.
اگر در مورد یک مواد غذایی شک و تردید دارید حتماً قبل از گنجاندن آن در رژیم غذایی کودکتان، با پزشک مشورت نمایید.
